Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP)

İnternetin karmaşık dünyasında, Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP), cihazlarımız ile web’in geniş alanı arasındaki kesintisiz bilgi alışverişini düzenleyen, görünmeyen ancak vazgeçilmez bir kılavuz olarak hizmet eder. Bu makale, HTTP’nin koridorlarında bir yolculuğa çıkarak HTTP’nin iç işleyişini, interneti şekillendirmedeki rolünü ve zaman içindeki gelişimini ortaya çıkarıyor. Basit web sayfalarını getirme eyleminden güvenli işlemlerin karmaşık dansına kadar HTTP, dijital deneyimlerimizi uyumlu hale getiren sessiz iletkendir.

Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP) nedir?

Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP), internet üzerinden veri iletmek ve almak için kullanılan Dünya Çapında Ağ’nın (WWW) temel protokolüdür. Web sayfaları, resimler ve videolar gibi kaynakların web sunucularından web tarayıcılarına alınmasını sağlayan bir uygulama katmanı protokolüdür.

HTTP, bir istemcinin (Genellikle bir web tarayıcısı) bir web sunucusuna bir HTTP isteği gönderdiği ve sunucunun istenen verilerle yanıt verdiği bir istek-yanıt protokolü olarak çalışır. Bu veriler HTML belgeleri, resimler, videolar veya başka herhangi bir web içeriği biçiminde olabilir.

HTTP’nin temel özellikleri şunları içerir:

• Durumsuzluk: Bir istemciden sunucuya yapılan her HTTP isteği bağımsızdır. Bu, sunucunun önceki isteklerle ilgili bilgileri saklamadığı anlamına gelir. Bu durumsuzluk protokolü basitleştirir ve ölçeklenebilir hale getirir.
• Metin tabanlı: HTTP mesajları genellikle metin tabanlı olduğundan insanlar tarafından okunabilir hale gelir. Bu mesajlar, istek veya yanıtla ilgili meta verileri ileten HTTP başlıklarını ve gerçek içeriği içeren isteğe bağlı bir gövdeyi içerir.
• Yöntemler: HTTP, GET (Verileri al), POST (İşlenecek verileri gönder), PUT (Verileri güncelle), DELETE (Verileri kaldır) ve daha fazlasını içeren çeşitli istek yöntemlerini veya HTTP fiillerini tanımlar. Bu yöntemler kaynak üzerinde gerçekleştirilecek eylemi belirler.
• Durum kodları: HTTP yanıtları, isteğin sonucunu ve sunucunun yanıtını belirten 200 (OK yani başarılı), 404 (Bulunamadı) veya 500 (Dahili sunucu hatası) gibi durum kodlarını içerir.
• URL’ler: Web’deki kaynaklar bir protokol (HTTP veya HTTPS), bir etki alanı adı ve sunucudaki kaynağa giden yoldan oluşan Tekdüzen Kaynak Konum Belirleyicileri (URL’ler) kullanılarak tanımlanır.
• Çerezler: HTTP, oturum bilgilerini korumak ve birden fazla istek karşısında kullanıcı davranışını izlemek için istemci tarafında depolanan küçük veri parçaları olan çerezlerin kullanımını destekler.
• Güvenlik: HTTP standart protokol olmasına rağmen güvenlik özelliklerinden yoksundur. Bu sorunu çözmek için istemci ile sunucu arasında iletilen verileri şifreleyerek gizliliği ve veri bütünlüğünü sağlayan HTTPS (HTTP Secure) geliştirildi.

HTTP, web iletişiminin omurgasıdır ve kullanıcıların web içeriğine sorunsuz bir şekilde erişmesine ve etkileşimde bulunmasına olanak tanır. Modern web uygulamaları için performans iyileştirmeleri ve optimizasyonlar sunan önemli sürümler olan HTTP/1.1 ve HTTP/2 ile yıllar içinde gelişmiştir.

HTTP nasıl çalışır?

HTTP veya Köprü Metni Aktarım Protokolü, Dünya Çapındaki Ağ’daki (WWW) veri iletişiminin temelidir. Bir istemci (Genellikle bir web tarayıcısı) ile bir sunucu (Web içeriğinin barındırıldığı yer) arasında veri alışverişini sağlayan bir istek-yanıt protokolü olarak işlev görür. HTTP şu şekilde çalışır:

1. İstemci isteği: Tarayıcınıza bir web adresi (URL) girip Enter tuşuna bastığınızda tarayıcınız ilgili web sitesini barındıran sunucuya bir HTTP isteği başlatır. Bu istek; isteğin türü (Veri almak için GET, veri göndermek için POST), URL ve başlıklar gibi ek veriler gibi hayati bilgiler içerir.

2. Sunucu yanıtı: İsteği aldıktan sonra web sunucusu bunu işler ve bir HTTP yanıtı oluşturur. Bu yanıt genellikle bir HTTP durum kodunu (Örn. başarılı sonuç için 200, bulunamadı için 404), yanıt başlıklarını ve istenen içeriği (HTML, resimler, videolar vb.) içerir.

3. Veri aktarımı: Yanıt, istenen içerikle birlikte HTTP protokolü aracılığıyla istemciye geri gönderilir. Bu veri aktarımı, TCP/IP gibi çeşitli ağ protokolleri aracılığıyla internet üzerinden kolaylaştırılır.

4. Oluşturma: İstemci (Tarayıcınız) yanıtı aldıktan sonra HTML’yi yorumlar ve web sayfasını buna göre oluşturur. Bu, sunucuya daha fazla HTTP isteği göndererek ek kaynakların (Örn. CSS, JavaScript) getirilmesini içerebilir.

5. Etkileşim: Web sayfasıyla etkileşimde bulunduğunuzda (Bağlantılara tıklamak, form göndermek) tarayıcınız sunucuya HTTP istekleri göndermeye devam eder ve sunucu buna göre yanıt vererek dinamik ve etkileşimli bir web deneyimi yaratır.

HTTP, durum bilgisi olmayan bir protokol olarak çalışır. Bu, her istek-yanıt döngüsünün bağımsız olduğu ve önceki etkileşimlerden gelen bilgileri saklamadığı anlamına gelir. Kullanıcı oturumlarını sürdürmek ve durumu yönetmek için genellikle çerezler ve oturumlar gibi teknolojiler kullanılır. Ayrıca HTTP veri aktarımını korumak için şifreleme ekleyen ve web siteleriyle etkileşimde gizlilik ve güvenlik sağlayan HTTPS (HTTP Secure) kullanılarak genişletilebilir ve güvenliği sağlanabilir.

HTTP istekleri ve yanıtları

HTTP (Köprü Metni Aktarım Protokolü), internetteki istemciler (Genellikle web tarayıcıları) ve sunucular arasında verilerin nasıl talep edildiğini ve alınıp verildiğini yöneten temel protokoldür. Temel olarak web tarayıcılarının web sunucularından web sayfalarını ve resimler ve videolar gibi diğer kaynakları talep etmesini ve sunucuların istenen verilerle yanıt vermesini sağlayan dildir. Mekanizma, HTTP istekleri ve yanıtları aracılığıyla gerçekleştirilir.

HTTP istekleri

1. GET: Bu istek yöntemi, bir istemci belirli bir kaynaktan veri almak istediğinde kullanılır. Web tarayıcınıza bir web adresi (URL) girip Enter tuşuna bastığınızda o web sitesini barındıran sunucuya bir GET isteği gönderilir. Sunucu daha sonra tarayıcınızda görüntülenen istenen web sayfasıyla yanıt verir.
2. POST: POST isteği, işlenecek verileri belirli bir kaynağa göndermek için kullanılır. Örneğin, çevrimiçi bir form doldurup “Gönder”e tıkladığınızda girdiğiniz veriler bir POST isteği aracılığıyla sunucuya gönderilir. Bu veriler metinden görsellere veya dosyalara kadar her şeyi içerebilir ve sunucu bunları buna göre işler.
3. PUT: PUT istekleri sunucudaki bir kaynağı güncellemek için kullanılır. Genellikle hedef kaynağın mevcut gösterimini yüklenen içerikle değiştirir. Örneğin, bir bulut hizmetinde bir belgeyi düzenleyip değişikliklerinizi kaydettiğinizde dosyanın sunucuda güncellenmesi için bir PUT isteği gönderilir.
4. DELETE: Adından da anlaşılacağı gibi bu istek yöntemi sunucudaki bir kaynağın kaldırılmasını istemek için kullanılır. Sunucudaki dosyaları, kayıtları veya diğer verileri silmek için kullanılabilir. Ancak güvenlik nedeniyle tüm kaynaklara DELETE istekleri aracılığıyla silinmek üzere erişilemez.
5. HEAD: HEAD isteği GET’e benzer ancak asıl içeriği değil yalnızca kaynağın başlıklarını ister. İçeriğin tamamını indirmeden bir kaynağın belirli bir tarihten bu yana değiştirilip değiştirilmediğini kontrol etmek istediğinizde kullanışlıdır.
6. PATCH: PATCH istekleri bir kaynağa kısmi değişiklikler uygulamak için kullanılır. Kaynağın tamamını değiştirmek yerine yalnızca bir kısmını güncellemek istediğinizde özellikle kullanışlıdırlar.

HTTP yanıtları

HTTP yanıtları, sunucuların bir HTTP isteğini işledikten sonra istemcilere geri gönderdiği yanıtlardır. Birkaç önemli bileşeni içerirler:

1. Durum kodu: İsteğin sonucunu belirten üç haneli sayısal kod. Yaygın durum kodları arasında 200 (Tamam, başarılı), 404 (Bulunamadı, kaynak bulunamadı), 500 (Dahili sunucu hatası, sunucu sorunları) ve daha fazlası yer alır. Durum kodları isteğin başarılı mı, başarısız mı olduğunu veya daha fazla işlem gerektirip gerektirmediğini belirtir.
2. Başlıklar: Başlıklar, sunucu tarafından gönderilen ve yanıt hakkında ek bilgi sağlayan meta verilerdir. İçerik türünü (ör. HTML, JSON), içerik uzunluğunu, önbelleğe alma talimatlarını, yanıt tarihini ve daha fazlasını içerirler. Başlıklar müşterinin yanıtı doğru yorumlamasına ve buna göre ele almasına yardımcı olur.
3. Yanıt gövdesi: HTML, JSON, XML veya düz metin gibi çeşitli veri formatlarında olabilen yanıtın gerçek içeriği. Örneğin, tarayıcınıza bir web sayfası aldığınızda HTML içeriği yanıt gövdesinde bulunur.
4. Çerezler: Bazen yanıta çerezler de dahil edilir. Bunlar sunucudan gönderilen ve müşterinin cihazında saklanan küçük veri parçalarıdır. Çerezler birden fazla istek arasında oturum bilgilerini, kullanıcı tercihlerini ve diğer verileri korumak için kullanılabilir.

HTTP istekleri ve yanıtları web iletişiminin omurgasını oluşturarak kullanıcıların web sitelerine erişmesine, form göndermesine, web uygulamalarıyla etkileşimde bulunmasına ve dinamik içerik almasına olanak tanır. Bunlar Dünya Çapında Ağ’nın (WWW) işleyişinin ayrılmaz bir parçasıdır ve internetteki bilgilere nasıl eriştiğimiz ve onlarla nasıl etkileşimde bulunduğumuzun merkezinde yer alır.

HTTP vs. HTTPS

HTTP (Köprü Metni Aktarım Protokolü) ve HTTPS (Güvenli Köprü Metni Aktarım Protokolü), bir istemci (Genellikle bir web tarayıcısı) ile bir sunucu arasında internet üzerinden veri aktarımı için kullanılan protokollerdir. Ancak güvenlik ve veri aktarımını nasıl yönettikleri açısından önemli ölçüde farklılık gösterirler:

HTTP (Köprü Metni Aktarım Protokolü)

1. Şifreleme eksikliği: HTTP ile HTTPS arasındaki en önemli ayrımlardan biri şifrelemedir. HTTP, istemci ile sunucu arasında aktarılan verileri şifrelemez. Bu, oturum açma kimlik bilgileri veya kişisel ayrıntılar gibi hassas bilgiler de dahil olmak üzere verilerin düz metin olarak iletildiği ve kötü niyetli aktörler tarafından ele geçirilip okunabileceği anlamına gelir.
2. Ortadaki adam saldırılarına karşı güvenlik açığı: Veriler şifrelenmediğinden müdahaleye ve kurcalanmaya karşı hassastır. Saldırganlar iletim sırasında verileri gizlice dinlemek veya değiştirmek için ortadaki adam (MITM) saldırıları gibi teknikleri kullanabilir.
3. Kimlik doğrulaması yok: HTTP, web sitesinin kimliğinin doğrulanmasını sağlamaz. Bu kimlik doğrulama eksikliği, kötü amaçlı web sitelerinin meşru web sitelerini taklit edebildiği kimlik avı saldırılarına karşı onu savunmasız hale getirir.
4. Temel websiteleri standardı: HTTP, güvenlik ve veri gizliliğinin öncelikli konular olmadığı temel web siteleri için uygundur. Genellikle statik içerik için veya şifrelemenin gerekli görülmediği durumlarda kullanılır.

HTTPS (Güvenli Köprü Metni Aktarım Protokolü)

1. Veri şifreleme: HTTPS’nin en önemli avantajı veri şifrelemesidir. HTTPS, istemci ile sunucu arasında aktarılan verileri şifrelemek için SSL/TLS (Güvenli Yuva Katmanı/Aktarım Katmanı Güvenliği) protokollerini kullanır. Bu şifreleme, ele geçirilse bile verilerin yetkisiz kişilerce okunamamasını sağlar.
2. Veri bütünlüğü: HTTPS ayrıca veri bütünlüğünü de sağlar. Aktarım sırasında veride herhangi bir değişiklik veya değişiklik olup olmadığını tespit etmek için kriptografik teknikler kullanır. Verilerde yetkisiz değişiklikler yapılırsa alıcı bunları tespit edebilir.
3. Kimlik doğrulama ve güven: HTTPS, web sitesinin kimliğini doğrulamanın bir yolunu sağlar. Web sitesinin meşru olduğunu doğrulamak için güvenilir Sertifika Yetkilileri (CA’lar) tarafından verilen dijital sertifikaları kullanır. Bu, kimlik avı riskini azaltır ve kullanıcıların amaçlanan siteye bağlanmasını sağlar.
4. Güvenli işlemler standardı: HTTPS, hassas bilgileri işleyen veya çevrimiçi işlemler gerçekleştiren tüm web siteleri için gereklidir. E-ticaret siteleri, çevrimiçi bankacılık, e-posta hizmetleri ve kullanıcı verilerinin gizli ve güvenli tutulması gereken tüm siteler için bir standarttır.

Özetle, HTTP ile HTTPS arasındaki temel fark güvenliktir. HTTPS şifreleme, veri bütünlüğü ve kimlik doğrulama sağlayarak onu güvenli web iletişimi standardı haline getirir. Hassas bilgilerin korunması ve internetteki kullanıcıların gizliliğinin ve güvenliğinin sağlanması açısından hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle büyük web tarayıcıları artık web sitesi sahiplerini, kullanıcılarının güvenliği için HTTPS’yi benimsemeye teşvik etmek amacıyla HTTP sitelerini “Güvenli Değil” olarak işaretliyor.

HTTP durum kodları

HTTP durum kodları, istemciler (Genellikle web tarayıcıları) ve internetteki sunucular arasındaki iletişim için kullanılan Köprü Metni Aktarım Protokolünün (HTTP) önemli bir bileşenidir. Bu üç basamaklı sayısal kodlar, bir HTTP isteğinin sonucu hakkında önemli bilgiler aktararak hem istemcinin hem de sunucunun nasıl ilerleyeceklerini ve buna göre yanıt vereceklerini anlamalarına olanak tanır. Kullanıcılar ve web hizmetleri arasında sorunsuz ve verimli etkileşimler sağlayan internet altyapısının ayrılmaz bir parçasıdırlar.

HTTP durum kodları, her birinin kendine özgü anlamı olan beş ana sınıfa ayrılır:

1xx (Bilgisel): Bu durum kodları sunucunun istemcinin isteğini aldığını ve ön bilgi sağladığını gösterir. Alındığını onaylamak ve daha fazla talimat veya verinin gelebileceğinin sinyalini vermek için kullanılırlar.

• 100 (Devam): Bu kod, istemciye sunucunun isteğin ilk bölümünü aldığını ve istemcinin isteğin geri kalanını göndermeye devam etmesi için hazır olduğunu bildirir.
• 101 (Protokol değiştirme): Sunucu, istemcinin HTTP’den HTTPS’ye yükseltme gibi farklı bir protokole geçmesini istediğinde 101 durum kodu gönderir.

2xx (Başarılı): Bu durum kodları, istemcinin isteğinin sunucu tarafından başarıyla alındığını, anlaşıldığını ve kabul edildiğini gösterir. İstenilen eylemin tamamlandığını belirtirler.

• 200 (OK): Bu, isteğin başarılı olduğunu ve sunucunun istenen verileri döndürdüğünü belirten en yaygın durum kodudur. Genellikle web sayfalarını yüklerken ve kaynaklara erişirken görülür.
• 201 (Oluşturuldu): İstemcinin isteği sonucunda yeni bir kaynak başarıyla oluşturulduğunda sunucu 201 durum koduyla yanıt verir. Bu, API’lerde veya çevrimiçi form gönderirken yaygındır.
• 204 (İçerik yok): İstek başarılı olmasına rağmen yanıt gövdesinde döndürülecek yeni veri yok. Bu durum kodu örneğin, ek içerik döndürmeden bilgileri güncellerken kullanılır.

3xx (Yönlendirme): Bu durum kodları, isteğin tamamlanması için istemcinin daha fazla işlem yapması gerektiğini belirtir. Genellikle farklı bir URL’ye veya kaynağa yönlendirmeyi içerirler.

• 301 (Kalıcı olarak taşındı): İstenen bir kaynak kalıcı olarak yeni bir URL’ye taşındığında sunucu bir 301 durum koduyla yanıt verir. Müşterilerin yer işaretlerini veya bağlantılarını güncellemeleri bekleniyor.
• 302 (Bulundu): Bu durum kodu, istenen kaynağın geçici olarak farklı bir URL’de bulunduğunu belirtir. İstemcinin mevcut istek için yeni URL’yi kullanması gerekirken gelecekteki istekler yine de orijinal URL’yi kullanabilir.

4xx (İstemci hataları): Bu durum kodları, istemcinin isteğiyle ilgili geçersiz sözdizimi, kimlik doğrulama sorunları veya var olmayan bir kaynağın istenmesi gibi bir sorun olduğunu gösterir.

• 400 (Kötü istek): Sunucu, geçersiz sözdizimi veya istemciyle ilgili diğer sorunlar nedeniyle isteği işleyemiyor. Bu genellikle isteğin kendisiyle ilgili bir sorun olduğunda görülür.
• 401 (Yetkisiz): Bir kaynağa erişim için kimlik doğrulama gerektiğinde ancak istemci geçerli kimlik bilgileri sağlamadığında sunucu bir 401 durum koduyla yanıt verir.
• 404 (Bulunamadı): Belki de en tanınabilir durum kodu olan 404, istenen kaynağın sunucuda bulunamadığını belirtir. Genellikle var olmayan bir web sayfasına erişmeye çalışırken görüntülenir.

5xx (Sunucu hataları): Bu durum kodları, isteği işlerken sunucu tarafında bir sorun olduğunu gösterir. Sunucunun beklenmeyen bir sorunla karşılaştığını öne sürüyorlar.

• 500 (Dahili sunucu hatası): Genel bir hata mesajı olan bu durum kodu istek işlenirken sunucuda beklenmeyen bir sorun oluştuğunu gösterir. Bu, çeşitli sunucu tarafı sorunlarından kaynaklanabilir.
• 503 (Hizmet kullanılamıyor): Sunucu, genellikle aşırı yük veya bakım nedeniyle geçici olarak isteği yerine getiremediğinde, 503 durum koduyla yanıt verir. Bu, müşterilere hizmetin şu anda kullanılamadığı konusunda bilgi verir.

HTTP durum kodları geliştiriciler, ağ yöneticileri ve kullanıcılar için hayati bir araç görevi görür. Sorunları teşhis etmek, sorunları gidermek ve internette sorunsuz bir kullanıcı deneyimi sağlamak için değerli bilgiler sağlarlar. Web uygulamaları, API’ler ve web hizmetleriyle çalışırken bu kodları anlamak çok önemlidir. Web sayfalarının başarılı bir şekilde alınmasından hataların zarif bir şekilde ele alınmasına kadar her HTTP isteğinin sonucunun iletilmesine yardımcı olurlar ve sonuçta Dünya Çapında Ağ’nın (WWW) güvenilirliğine ve işlevselliğine katkıda bulunurlar.

HTTP’deki proxy’ler

HTTP’deki (Köprü Metni Aktarım Protokolü) proxy’ler, bir istemci (genellikle bir web tarayıcısı) ile bir hedef sunucu (web sunucusu) arasında bulunan aracı sunuculardır. Proxy’ler, HTTP bağlamında çeşitli amaçlara hizmet ederek hem istemciler hem de sunucular için çeşitli faydalar sağlar. Proxy’lerin nasıl çalıştığına ve temel işlevlerine genel bir bakış:

1. İstek iletme: Bir istemci bir HTTP isteğinde bulunduğunda isteği doğrudan hedef sunucu yerine bir proxy sunucuya gönderebilir. Proxy, isteği istemci adına hedef sunucuya iletir. Bu süreç istemci ve sunucu için şeffaftır.
2. Önbelleğe alma: Proxy’ler resimler, stil sayfaları ve web sayfaları gibi sık istenen web içeriğinin kopyalarını saklayabilir. Bir istemci, proxy’nin önbelleğe aldığı bir kaynağı talep ettiğinde proxy, isteği kaynak sunucuya iletmek yerine önbelleğe alınan kopyayı sunabilir. Önbelleğe alma yanıt sürelerini iyileştirir, sunucu yükünü azaltır ve bant genişliğinden tasarruf sağlar.
3. Yük dengeleme: Birden fazla web sunucusunun aynı web sitesine veya uygulamaya hizmet verdiği durumlarda bir proxy yükü dengelemek için istemci isteklerini bu sunucular arasında dağıtabilir. Bu, hiçbir sunucunun trafiğe boğulmamasını sağlayarak performansı ve güvenilirliği artırır.
4. Anonimlik ve gizlilik: Proxy’ler bir müşterinin IP adresini hedef sunucudan gizleyebilir. Bu anonimlik gizlilik, güvenlik ve coğrafi kısıtlamaların aşılması açısından faydalı olabilir. Ancak kötü amaçlarla da kullanılabilir, bu nedenle proxy kullanımı dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.
5. İçerik filtreleme: Kuruluşlar genellikle içerik filtreleme politikalarını uygulamak için proxy’ler kullanır. Proxy’ler web trafiğini inceleyerek ve filtreleyerek şirket politikalarını veya güvenlik protokollerini ihlal eden belirli web sitelerine veya içerik türlerine erişimi engelleyebilir.
6. Güvenlik: Proxy’ler, kötü amaçlı yazılım veya kimlik avı girişimleri gibi kötü amaçlı içerik açısından gelen ve giden trafiği yakalayıp denetleyen bir güvenlik katmanı görevi görebilir. Tehditleri istemciye veya sunucuya ulaşmadan önce engelleyebilir veya karantinaya alabilirler.
7. Günlüğe kaydetme ve izleme: Proxy’ler web trafiğini günlüğe kaydedip izleyebilir; kullanım kalıpları, potansiyel güvenlik tehditleri ve performans sorunları hakkında değerli bilgiler sağlayabilir. Bu veriler ağ yöneticileri ve güvenlik uzmanları için çok önemlidir.
8. Erişim kontrolü: Proxy’ler, önceden tanımlanmış kurallara göre belirli web sitelerine veya kaynaklara erişime izin vererek veya reddederek erişim kontrol politikalarını uygulayabilir. Bu genellikle kurumsal ortamlarda çalışanların internet kullanımını yönetmek için kullanılır.
9. Sıkıştırma: Bazı proxy’ler web içeriğini istemciye aktarmadan önce sıkıştırabilir böylece bant genişliği tüketimini azaltabilir ve sayfa yükleme sürelerini hızlandırabilir.
10. Protokol çevirisi: Proxy’ler farklı HTTP sürümleri veya protokolleri arasında çeviri yaparak farklı yeteneklere sahip istemcilerin ve sunucuların etkili bir şekilde iletişim kurmasına olanak tanır.

Proxy türleri

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli proxy türleri vardır:

• İleri proxy: İstemci tarafı proxy olarak da bilinen bu tür, istemciler tarafından internetteki kaynaklara dolaylı olarak erişmek için kullanılır. İstemcinin IP adresini gizler ve istemci tarafından yapılandırılabilir.
• Ters proxy: Sunucu tarafı proxy olarak da adlandırılan bu tür, bir veya daha fazla sunucunun önünde bulunur ve istemci istekleri için aracı görevi görür. Genellikle yük dengeleme, önbelleğe alma ve güvenlik işlevlerini yerine getirir.
• Şeffaf proxy: Bu tür, herhangi bir istemci yapılandırması gerektirmeden istemci isteklerini engeller. Genellikle müşterinin bilgisi olmadan önbelleğe alma ve içerik filtreleme için kullanılır.
• Anonim proxy: Anonim bir proxy, istemcinin IP adresini hedef sunucudan gizleyerek gizliliği artırır. Ancak bu, bir proxy’nin kullanıldığı gerçeğini gizlemez.
• Elit proxy: Yüksek anonimlik proxy’si olarak da bilinen bu tür, hem müşterinin IP adresini hem de bir proxy’nin kullanıldığı gerçeğini gizleyerek en yüksek düzeyde anonimlik sağlar.

Proxy’ler ağ performansını optimize etmede, güvenliği artırmada ve internette gizliliğin sağlanmasında hayati bir rol oynar. Ancak, özellikle kurumsal ve organizasyonel ortamlarda kötüye kullanımı veya güvenlik açıklarını önlemek için bunların kullanımı dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.

HTTP’nin tarihçesi

HTTP’nin (Köprü Metni Aktarım Protokolü) tarihi, Dümya Çapında Ağ’nın (WWW) gelişimiyle yakından iç içe geçmiştir. HTTP, istemciler (Tipik olarak web tarayıcıları) ile web sunucuları arasında veri aktarımını sağlayan ve modern internetin temelini oluşturan protokoldür. İşte tarihine kronolojik bir bakış:

• Dünya Çapında Ağ’nın (WWW) doğuşu (1989-1990): HTTP’nin hikayesi, CERN’de (Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü) çalışan İngiliz bilgisayar bilimcisi Tim Berners-Lee ile başlıyor. 1989’da Berners-Lee, bilim adamları ve araştırmacılar arasında bilgi paylaşımını kolaylaştıracak bir sistem önerdi. 1990 yılına gelindiğinde ilk web tarayıcısını/düzenleyicisini (WorldWideWeb), ilk web sunucusunu (httpd) ve ilk web sayfasını geliştirdi. Bu icatlar HTTP ve WWW’nin temelini attı.
• HTTP/0.9 (1991): HTTP/0.9 olarak bilinen HTTP’nin en eski sürümü son derece basitti. İstemcilerin sunuculardan HTML belgeleri istemesine ve almasına olanak tanıyordu ancak görüntüler, multimedya ve köprüler gibi artık web ile ilişkilendirdiğimiz birçok özellikten yoksundu. Ayrıca başlıkları veya durum kodlarını da desteklemiyordu.
• HTTP/1.0 (1996): Web büyüdükçe daha sağlam bir protokole olan ihtiyaç da arttı. HTTP/1.0, istekler ve yanıtlar için başlık kullanımı, HTML dışındaki verileri (Örn. resimler ve dosyalar) iletme yeteneği ve durum kodları desteği dahil olmak üzere birçok temel özelliği tanıttı. Ancak yine de her kaynak için yeni bir bağlantı gerekiyordu ve bu da bant genişliğinin verimsiz kullanılmasına yol açıyordu.
• HTTP/1.1 (1997): Önceki sürüme göre önemli bir gelişme olan HTTP/1.1, HTTP/1.0’ın verimsizliklerini gidermeyi amaçlıyordu. Kalıcı bağlantılar (Canlı tutma) sunarak birden fazla kaynağın tek bir bağlantı üzerinden talep edilmesine ve teslim edilmesine olanak tanıyarak gecikmeyi azalttı. Ayrıca içerik anlaşması desteği de ekleyerek sunucuların istemci tercihlerine göre bir kaynağın farklı sürümlerini sağlamasına olanak tanıdı.
• HTTP/2 (2015): HTTP/2, hızı ve verimliliği artırmak için tasarlanmış, protokolün büyük bir revizyonuydu. Çoğullama (Çok düzeyleme), başlık sıkıştırma ve kaynakların önceliklendirilmesi gibi özellikleri tanıttı. Bu geliştirmeler, gecikmeyi azaltarak ve tek bir bağlantı üzerinden birden fazla kaynağın paralel olarak talep edilmesine olanak tanıyarak web sayfalarının daha hızlı yüklenmesini sağladı.
• HTTP/3 (2020): HTTP’nin en son sürümü, performansı ve güvenliği daha da artıran HTTP/3’tür. Gecikmeyi azaltmak ve güvenilirliği artırmak için tasarlanmış QUIC aktarım protokolünü temel alır. HTTP/3, giderek daha karmaşık hale gelen web ortamında hız ve verimliliğe öncelik vermeye devam ediyor.

Tarihi boyunca HTTP, Dünya Çapında Ağ’nın büyümesinde ve gelişmesinde temel bir rol oynamıştır. Sürekli genişleyen internetin taleplerini karşılamak için sürekli olarak gelişerek kullanıcılara web içeriğine hızlı ve güvenli bir şekilde erişme ve etkileşimde bulunma olanağı sağladı. Web gelişmeye devam ettikçe kullanıcıların ve web ekosisteminin değişen ihtiyaçlarını karşılamak için HTTP’nin de muhtemelen daha fazla geliştirme ve iyileştirmeden geçmesi muhtemeldir.

Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP), internetin senfonisini yürüten dijital ustadır. Tarayıcılarımızın dili, taleplerimizin kanalı ve çevrimiçi deneyimlerimizin temelidir. Sürekli genişleyen web’de gezinirken HTTP, kesintisiz bilgi alışverişini sağlayan sessiz ama her yerde bulunan kılavuz olmaya devam ediyor. Tarihi, insan yaratıcılığının bir kanıtıdır ve protokolleri birbirine bağlı dünyamızın dijital dokusunu dokuyan ipliklerdir. HTTP’yi anlamak yalnızca teknik bir çaba değildir, her gün içinde gezindiğimiz dijital evrenin mimarisini kavramaya açılan bir kapıdır.

Kaynaklar

1. ^JOURNAL Nielsen, H., Mogul, J., Masinter, L. M., Fielding, R. T., Gettys, J., Leach, P. J., & Berners-Lee, T. (1999). Hypertext Transfer Protocol — HTTP/1.1. Network Working Group. [RFC Editor]
2. ^BOOK Wong, C. (2000). HTTP Pocket Reference: Hypertext Transfer Protocol. “O’Reilly Media, Inc.”
3. ^BOOK Shklar, L., & Rosen, R. (2009). Web Application Architecture: Principles, Protocols and Practices. Wiley.
4. ^WEBSITE Raggett, D., Le Hors, A., & Jacobs, I. (1999). HTML 4.01 specification. W3. [W3]
5. ^JOURNAL Rescorla, E. (2000). HTTP over TLS. Network Working Group. [RFC Editor]
6. ^BOOK Nedelcu, C. (2015). NGinx HTTP Server – Third Edition. Packt Publishing.