Yedi Uyurlar Mağarası Efsanesi

Yedi Uyurlar Mağarası ya da diğer adıyla Ashab-ı Kehf mağarası, Yedi Uyurlar İnanışının mekanı olan ve tam olarak hangi mağara olduğu bilinmeyen ve kutsal önemi olan mağaraya verilmiş addır. Çünkü Ashab-ı Kehf mağarası olduğu söylenen, İspanya’dan Afganistan’a kadar 33 ayrı yer vardır. Türkiye’de ise İzmit, Kahramanmaraş ve Mersin olmak üzere 3 ilde Yedi Uyurlar’a atfedilen mağarlar bulunmaktadır. Diyarbakır’da da Ahsab-ı Kehf’e atfedilen bir mağara vardır. Türkiye’deki en önemli merkez ise Mersin Tarsus’ta bulunan mağara kabul edilmektedir. Peki, Yedi Uyurlar İnanışı nedir ve neden Ashab-ı Kehf olduğu söylenen pek çok mağara bulunmaktadır?

Yedi Uyurlar İnanışı, Hristiyanlık ve İslam’da önemli yer teşkil eder. Hikayenin
ilk versiyonu Süryani rahip Suruçlu Yakup’a aittir. Rivayete göre Roma İmparatoru Decius döneminde yedi veya sekiz Hristiyan genç, dönemin baskın inancı olan putperestliğe kurban edilmekten korkarak, Efes yakınlarındaki bir mağaraya sığınırlar. Fakat Romalı askerler, onları takip ederek mağarayı tespit ederler. Fakat askerler içeri girdiklerinde kimseyi bulamazlar ve bunun üzerine komutanları mağaranın girişinin kapatılmasını emreder. Ardından, mağaranın girişine “Yedi Kâfir’in ölüme terk edildiklerini” bildiren bir levha bırakarak giderler. Kapana kısılan gençler ne yapacaklarını düşünürlerken birden üzerlerine bir ağırlık çöker ve orada mucizevî bir uykuya dalarlar. Gençlerin adları söylentiye göre Maximilian, Iamblicus, Martinian, John, Dionysius, Exacustodianus ve Antoninus idi.

Batıda protestanlığın yükselişi ve aydınlanma dönemi ile birlikte Yedi Uyurlar hikayesi, kanonik dini metinlerle bir bağlantısı olmadığı ve insanları etkilemek üzerine yazılan bir romantizm olduğu gerekçeleriyle Roma Katolik Kilise tarafından itibarsızlaştırılmıştır.

İslam inancında Ahsab-ı Kehf olayından Kur’an-ı Kerim’in on sekizinci suresi olan Kehf suresinde bahsedilir. Olayın öne çıkan Müslüman kaynağı ise Emevi Devleti’nin hüküm sürdüğü yıllarda yaşamış olan Veheb bin Münebbih. Veheb bin Münebbih, Ashab-ı Kehf’ten ilk bahsedenlerdendir.

Havari eğilmektense şehre girmemeyi tercih ederek kapının yakınlarındaki bir hamamda çalışmaya başlar. Hamama gelenlere nasihatlerde bulunur ve insanları Hristiyanlığa davet eder. Hamama gelenlerden ve Dakyanus’a yakın oldukları sanılan 5 kişinin de bu havari tarafından doğru yola getirildiği düşünülür.

Anlattığına göre Rum Hükümdar Dakyanus’un şehrine Hz. İsa’nın havarilerinden biri gelir. Şehir surlarla çevrilidir ve giriş kapısının üzerinde bir put vardır. Dakyanus’un emri gereği şehre girmek isteyen herkes putun karşısında eğildikten sonra girmek zorundadır.

Ancak Dakyanus’un oğlunun hamamda ölü bulunmasıyla havari sorumlu tutulacağından endişe ederek bölgeyi terk eder. Nitekim Dakyanus’un yaptırdığı soruşturmada havariye ve onun takipçilerine işaret edilir. Takipçileri ise Mekselina, Mislina, Mernuş, Debernuş ve Kefeştatayyuş’tur. Bu kişiler Dakyanus’a “Putperestliği kabul etmiyoruz, Rabbimiz yerin ve göğün Rabbidir” şeklinde başkaldırır. Cezalarını da bildiklerinden gece atlarına atlayıp kaçarlar.

Şehrin yakınlarında kendileri gibi tek bir Tanrı’ya iman etmiş çoban Yemliha’nın Rakim adındaki köyüne gidiyorlar. Yemliha onlara, “Madem ki kaçtınız ve geride ölüm var, o zaman ulaşılması zor bir mağaraya sığının” deyince Yemliha ve köpeği Kıtmir gece olduğu halde yola çıkarlar. Gece boyunca yol alıp sabah olduğunda bir dağın tepesindeki mağaraya varırlar.

Yorgun olduklarından biraz dinlenip sonrasında kaçma niyetiyle tatlı bir uykuya dalarlar. Uyandıklarında bir gün veya yarım gün uyuduklarını düşünürler. Çünkü giysileri aynı, sakalları aynı uzunlukta ve aynı mevsim. Yemliha’yı yiyecek almak üzere gümüş paralarla şehre yollarlar. Yemliha 309 yıl öncesinin paralarıyla alışveriş yapmak isteyince mesele anlaşılır. Halk ve şehrin valisi Ashab-ı Kehf’ten haberdar olur. Hep birlikte mağaraya gidip mucizeye tanık olurlar. Valinin artık korkulacak bir şey olmadığından bahsetmesi ve onları şehre davet etmesi üzerine istişare için yeniden mağaraya giren 7 kişi ve köpekleri ruhlarını teslim eder.

Kaynaklar

1. ^{WIKIPEDIA ENTRY} Ashâb-ı Kehf. (2023, March 14) In Wikipedia. [Wikipedia Turkish]
2. ^WEBSITE Kültür Portalı. (2020, September 7). Yedi Uyuyanlar Mağarası. Kültür Portalı. [Kültür Portalı]
3. ^WEBSITE Turnalı, A. B. (2022, June 13). Yedi Uyurlar Efsanesi hakkında bir sentez denemesi. Aktüel Arkeoloji. [Aktüel Arkeoloji]