APA 7: Kazancıgil, N. (2023, September 5). Anka Kuşu Efsanesi: Yeniden Doğuş ve Ölümsüzlük Sembolü. PerEXP Teamworks. [Article Link]
Sergi & Müze Gezginleri Ağustos 2023 Sayısı: Anka Kuşu Efsanesi: Yeniden Doğuş ve Ölümsüzlük Sembolü
Anka Kuşu Efsanesi: Yeniden Doğuş ve Ölümsüzlük Sembolü, Sergi & Müze Gezginleri kuruluşu (Dergi) bünyesinde oluşturulmuş Sergi & Müze Gezginleri Ağustos 2023 serisine ait sanat makalesidir.
Birçok milletin mitolojisinde olağanüstü özelliklere sahip büyük bir kuş bulunur. Yunanlarda Phonix, Araplarda Anka, İran’da Simurg, Türklerde Tuğrul… Bu olağanüstü kuş birçok masala, destana ve hikâyeye de konu olmuştur. Güzellik, yücelik ve bilgeliğin sembolü olarak da kullanılır. Zümrüdüanka adı ise Araplardan gelmiş olan Anka adının kuşun renginden ötürü zümrüt ile birleşmesinden oluşur. Farklı kültürlerin masallarında Anka ile ilgili fiziksel betimlemelere de yer verilir. En belirgin ve göze çarpan özelliği kanatlarıdır. Kanatlarının en az bir ağacınki kadar büyük gölge yapabileceği söylenir.
Birçok varyanta göre Anka’nın tüyleri sihirlidir. Firdevsi’nin Şehname adlı ünlü eserinde Simurg ve Prens Zâl’ın hikayesi şöyle anlatılır: Simurg tarafından bulunan Zâl, ayrılacağı zaman kuş ona sihirli tüylerinden birini verir ve ona, zor anlarında bu tüyü yakarak yardım istemesini söyler. Simurg sadece doğaüstü güçlere sahip bir kuş değildir aynı zamanda tüm evrenin sırlarını bilir ve gelecekten haberdardır. Bir antik İran tanımına göre, Simurg 1700 yıl boyunca yaşar ve kendisini alevlerle kaplar. Daha sonraki tanımlar ve kayıtlarda ise onun ölümsüz olduğu ve Bilgi Ağacı’nda bir yuvasının bulunduğu belirtilmiştir.
Bir İran efsanesi der ki, Simurg o kadar yaşlıdır ki dünyanın yıkılışına tam üç kez şahitlik etmiştir. Bu nedenle tüm zamanların bilgisine sahiptir. Her sorunun cevabını ve her hastalığın çözümünü bilir.
- Ölümsüzlük: Günümüzde Anka kuşu genellikle ölümsüzlüğü sembolize eder ve Anka kuşu’nun öleceği zaman ateş olup kendini yaktığı ardından tekrar doğduğu söylenir. Anka Kuşu mitinin temel mesajı da buradadır zaten. Anka Kuşu bize yaşamın sonunu ve ölümün kaçınılmazlığını öğretir.
- Yeniden doğuş: Biz insanların aksine Anka bu ateşli ölümün ardından yeniden doğar. Hikâyenin bu yönü yenilenmeyi, hayatın döngüsel yanını ve kendini aramayı sembolize eder. Bu nedenle İslam dünyasında da sık sık adını duyduğumuz İnsan-ı Kamil kavramıyla da özdeşleştirilir ve sembol olarak kullanılır.
Kaynaklar
- BOOK Burkert, W. (1983). Homo necans: The Anthropology of Ancient Greek Sacrificial Ritual and Myth. Univ of California Press.
Bu eserin kullanım hakları ve dağıtımı Sergi & Müze Gezginleri’ne aittir.
