APA 7: Eken, H. (2023, September 4). Mogan Efsanesi. PerEXP Teamworks. [Article Link]
Sergi & Müze Gezginleri Ağustos 2023 Sayısı: Mogan Efsanesi
Mogan Efsanesi, Sergi & Müze Gezginleri kuruluşu (Dergi) bünyesinde oluşturulmuş Sergi & Müze Gezginleri Ağustos 2023 serisine ait sanat makalesidir.
Az bilinen hikayelerin en az bilinenlerinden birisi: Mogan! Ankara’nın bir ilçesidir Gölbaşı. Adı üstünde, bir gölün yanı başında kurulmuştur. Çoğu insan o ilçedeki gölün özgün adı olan Mogan’ı bilmez. Gölbaşı’dır işte. Adı bile pek bilinmeyen gölün adıyla ilgili az bilinen birkaç hikaye vardır.
Monza ve Ganey, bu bölgede yaşayan birbirine aşık iki gençtir. Masal bu ya aileleri evlenmelerine izin vermez. Her ikisi de evlerinden kaçarlar ama yine de kavuşamazlar. İki ayrı tepede yaşamak zorunda kalırlar. Durmadan ağlarlar. Akan gözyaşlarından bu göl meydana gelir. Monza ve Ganey adlarının birlikte söylenişi zamanla Mogan’a dönüşür ve göl bu adla anılmaya başlar.
Sadece bu bölgede yetişen “Sevgi çiçeği” de bu gözyaşlarının can verdiği bir çiçek olarak kabul edilir. Sevgililerin yüreklerinden sızan kanla renklendiği ve günün değişik saatlerinde farklı tonlarda göründüğü için Yanardöner çiçeği de denmektedir. Mogan’ın fazla sularından beslenerek doğan minik Eymir gölü ise sevgililerden birini, Mogan da diğerini mi yaşatıyor acaba?
Küresel ısınmanın, kontrolsüz kentleşmenin ve çevre yıkımının tehdit ettiği bu gölleri korumak bu sevgililere borcumuz değil mi sizce de?
Gelelim daha az bilinen diğer hikayeye. Alparslan, Malazgirt’ten sonra iki komutanını, Başman ve Afşin’i Anadolu’nun fethi için görevlendirir. Başman’ın önde gelen komutanlarından birinin adı da Mogan’dır. Farklı kaynak ve dillerde Magan veya Maan olarak da geçmektedir. Bu komutanlar Anadolu’da pek çok yeri fethederler. İsimleri de pek çok yerleşim yerine ya da coğrafi bölgeye verilir. Aile, soy, sülale, aşiret, boy adları olarak da kullanılmaktadır. Gölbaşı’nın gölü de bu hikayeye göre adını bu komutandan almıştır.
Mogan adı farklı söylenişleriyle birlikte Kafkasya’dan Umman’a, Mısır’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir bölgede rastlanan bir isimdir. Kelimenin etimolojik kökenine inildiğinde ise AN kökünün Sümer mitolojisinde Göktanrıyı temsil ettiğini görüyoruz. Kafkas dillerinde ise Mağan yerlerin Yağan ise göklerin tanrısı (Ya da kralı) anlamına gelmektedir. Son bir rivayete göre ise gölün adı Mugan kelimesinden dönüşerek gelmiştir. Mugan ise İran merkezli bir inanış olan Mecusileri yani ateşe tapanları temsil etmektedir. Selçuklular önce İran’a yerleşip oradan Anadolu’ya yayıldıkları için bir inanç olarak değilse de kültürel bir miras olarak bu adı bu topraklara taşımış olabilirler. Merak iyi bir şeydir. Merak bilginin, bilgi ise aydınlanmanın anahtarıdır.
Kaynaklar
- WEBSITE Gezimanya. (n.d.). Mogan Gölü Efsanesi ve Diğer Bilgiler. Gezimanya. [Gezimanya]
Bu eserin kullanım hakları ve dağıtımı Sergi & Müze Gezginleri’ne aittir.
