Fransa’nın Bir Sembolü: Galya Horozu (Le Coq Gaulois Et La France)

Fransa’nın sembolleri ve anlamları

Batı Avrupa’da bulunan ve yüz ölçümü bakımından Avrupa Birliği’nin en büyüğü olan Fransa’nın aslında birçok ünlü sembolü vardır. Frig şapkasıyla tanınan, Fransa’yı ve “Özgürlük, kardeşlik, eşitlik” mottosunu (FR: “Liberté, Égalité, Fraternité”) temsil eden Devrim sembolü Marianne; ortasında Fransız monarşizmiyle ilişkilendirilen beyazı ve iki tarafında Paris’i temsil eden mavi ve kırmızı renklerini bulunduran Fransız bayrağı (FR: Le drapeau); Galya veya Gal horozu (FR: Le Coq Gaulois); her yıl 1789 Devrimi’ndeki “Bastille Hapishanesi Baskını” olarak kutlanan 14 Temmuz Bastille Bayramı (FR: Prise de la Bastille); 8 Eylül 1848’ten bugüne hala kabul gören ve anayasanın değiştirilmesi ya da imzalanması gibi oldukça ender durumlarda kullanılan Fransız mührü (FR: Le Grand Sceau de France)… Bütün bunların dışında bölgesel olan başka semboller de vardır. Ancak bu makalede Fransa hükümetinin ve halkının neden Galya horozunu sembolik olarak kullandığına yönelik kısma değineceğiz.

Galya horozunun bir sembol haline gelişi

Her şeyden önce şunu bilmek gerekir ki Galya horozu resmî (Kimi kaynaklarca gayriresmî) bir sembol olmakla beraber günümüzde spor müsabakalarında amblem olarak kullanılmaktadır. Birçok kartal ve kedigil ambleminin arasında horoz Fransız takımlarını öne çıkartır. Galya horozunun bir sembol haline gelmesinde tarihi ve dini birtakım sebepler söz konusudur. Tarih ve din dışında bulunan bir sebep daha mevcuttur: Latince “Gallus” kelimesi hem “Horoz” hem de “Galya’da (Günümüz Fransa, Belçika ve İsviçre’nin sınırlarını içermiş olan bir bölge) yaşayan” anlamlarına gelir. Bunun dışında horoz, ilk olarak İngilizler -ilerleyen zamanlarda başka milletler- tarafından Galyalılarla alay etmek için kullanılmıştır ancak halk; neşeli, övüngen, kavgacı ve gururlu olan bu hayvanı benimsemiştir. Galyalıların madeni paralarına da yansıyan bu benimsemede hiç şüphesiz ki dini duygular da etkilidir. Öncelikle İncil’de horoz akıllı bir hayvan olarak kabul edilir ve bazı yerlerde İsa’yı temsil eder. Horoz ötüşü, Hristiyanlıkta kötülükten iyiliğe ve tembellikten uyanıklığa ve aktiviteye geçişi temsil eder; İslam’da ise “Allah’ın düşmanının düşmanı” olarak aktarılır ve namaz vakti için Müslüman’ın uyandırıcısıdır. Hatta bir hadis kitabı olan Sahih-i Buhari’de de horozlara değinilmiştir.

12. yüzyılın sonundan itibaren Almanlar da Fransızlarla alay etmek için Galya horozunu kullandılar. 13 ve 14. yüzyıllarda horoz, Fransızlara düşman olan İtalyanlar ve Yüzyıl Savaşları’nda İngilizler tarafından -tekrar- kullanıldı. Buna rağmen horoz sembolü Rönesans’ta sanatçıların ve bilim adamlarının Galya tarihini öğrenmeleriyle tuvallerde, kitaplarda, kraliyet heykellerinde ve madeni paralarda kullanıldı. Belli bir süre sonra halk arasında -Fransız Devrimi’ne kadar- öfke, şehvet ve aptallık gibi çağrışımlar yaratsa da horoz figürü Devrim ve Bastille Baskını sırasında milliyetçi duygular ardında, Ancien Régime’den (TR: Eski Rejim) kurtuluşu temsil ederek, “Kalkınma, güç” gibi anlamlara getirilmiş ve imajını düzeltmiştir. Öte yandan İmparator Napolyon “Horozun gücü yok, Fransa gibi bir imparatorluğun imajı olamaz.” diyerek horoz figürünü reddetmiştir, ona göre “Havaların hakimi” kartal, Fransa’nın gerçek sembolü olmalıdır.

Horoz sembolü Devrim’den sonra beyaz zambak veya kartal gibi diğer sembolleri geride bırakarak askerlerin üniforma düğmelerinde kendine yer edinmiştir ve Birinci Dünya Savaşı’nda da en az Devrim’de olduğu kadar Fransa’nın bir temsilcisi olmuştur. Tarihi eski olsa da horoz figürüne halen rastlayabilmek mümkündür.

Fransa Milli Takımı ambleminde, Fransa Milli Rugby Takımı ambleminde ve spor giyim mağazası olan Le Coq Sportif’in ambleminde bu tarz Galya horozu figürlerine rastlamak mümkündür.

NOT: Galya horozunun bir sembol haline gelişiyle ilgili Julius Caesar’ı da içeren bir hikaye de vardır ancak makalede bu detaya değinilmemiştir.

Kaynaklar

1. ^{WIKIPEDIA ENTRY} Symbolisme du coq. (2022, October 14). In Wikipedia. [Wikipedia France]
2. ^WEBSITE Deluzarche, C. (2022, December 8). Pourquoi la France est-elle représentée par un coq?. Futura. [Futura]
3. ^{REPORT BY A GOVERNMENT AGENCY} Élysée. (n.d.). Les symboles. Élysée [Élysée]
4. ^{WIKIPEDIA ENTRY} Gallic rooster. (2022, December 18).  In Wikipedia. [Wikipedia English]
5. ^{WIKIPEDIA ENTRY} Marianne. (2022, December 24). In Wikipedia. [Wikipedia France]
6. ^WEBSITE FranceOlympique.com. Du roi au peuple, histoire du coq gaulois. (n.d.). FranceOlympique.com. [France Olympique]